1. Nguồn gốc của sữa hạt
Sữa hạt hay còn gọi là sữa thực vật, đây là loại đồ uống được làm từ ngũ cốc và các loại hạt. Thức uống này có xuất xứ từ Tây Ban Nha, người dân nơi đây sử dụng các loại hạt thơm ngon béo ngậy để tạo ra sữa nhằm thay thế sữa bò.
Họ uống sữa hạt ngoài mục đích giải khát thì còn liên quan đến một số yếu tố như: bảo vệ môi trường, tốt cho sức khỏe, đạo đức sát sinh, quan niệm tôn giáo hay đơn giản là sở thích vị giác của mỗi người.
Về sau đồ uống bổ dưỡng này nổi tiếng trên toàn thế giới. Trong các loại sữa hạt thì phổ biến nhất là sữa đậu nành, sữa gạo và sữa hạnh nhân
Ngoài công dụng giải khát, sữa hạt còn là đồ uống bổ sung dinh dưỡng, giúp tăng cường sức khỏe mà lại cực kỳ an toàn, không gây rối loạn tiêu hóa.
2. Tại sao chúng ta nên uống sữa hạt?
Không phải ngẫu nhiên mà sữa hạt lại trở nên phổ biến trên khắp thế giới, tất cả đều có lý do của nó. Cụ thể như sau:
- Giàu chất dinh dưỡng: các loại hạt là nguồn dinh dưỡng dồi dào, chứa chất chống oxy hóa, giàu chất béo không bão hòa, tốt cho tim mạch, giàu vitamin, khoáng chất. Ngoài ra sữa hạt còn chứa hàm lượng chất xơ rất cao, là trợ thủ đắc lực cho hệ tiêu hóa.
- Dễ uống: Thay vì ăn một nắm hạt mỗi ngày, chúng ta chỉ cần gói gọn chúng trong một ly sữa, rất tiện lợi phải không? Ngoài ra, đối với trẻ nhỏ, việc bổ sung sữa hạt hàng ngày mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho các bé.
- Nguồn nguyên liệu đa dạng, phong phú: Chúng ta có thể thay đổi thực đơn sữa hạt mỗi ngày và điều quan trọng là bạn hoàn toàn có thể sáng tạo theo công thức của riêng mình. Hơn thế nữa, việc thay đổi loại sữa mỗi ngày là cách giúp bạn bổ sung chất dinh dưỡng một cách khoa học hơn.
- Luôn tươi ngon và an toàn: Với những công thức sữa hạt mà mình sắp chia sẻ dưới đây, gia đình bạn sẽ có sữa uống hàng ngày mà không mất quá nhiều thời gian. Ngoài ra, việc tự làm sữa hạt sẽ giúp bạn chọn lựa được nguyên liệu tốt nhất, kiểm soát được lượng đường trong sữa và không sợ các chất bảo quản, phụ gia.
- Phù hợp với mọi lứa tuổi: Sữa hạt phù hợp với mọi người, mọi lứa tuổi, đặc biệt tốt cho phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ em và cả người lớn tuổi cũng nên uống để bổ sung dinh dưỡng. Sữa hạt cũng thích hợp cho người ăn chay hoặc người đang trong thời gian luyện tập.
Để hiểu rõ hơn về tác dụng của sữa hạt bạn có thể đọc Sữa hạt có tốt không?, ở bài đó mình đã chia sẻ rất chi tiết về lợi ích của sữa hạt.
3. Cách chọn nguyên liệu để làm sữa hạt
Để có được ly sữa hạt thơm ngon thì việc chọn và phối hợp các nguyên liệu với nhau là yếu tố quan trọng nhất. Nếu chọn nguyên liệu không phù hợp bạn có thể làm mất đi chất dinh dưỡng hoặc ảnh hưởng tới hương vị sữa.
Vậy chọn hạt và nguyên liệu như thế nào để phù hợp và tốt cho sức khỏe? Cùng tìm hiểu ngay nhé !
Đầu tiên đó là chọn loại hạt được gieo trồng tự nhiên, giống thuần chủng không biến đổi gen (GMO), canh tác hữu cơ, không thuốc trừ sâu, không phân bón hóa học, không chất bảo quản.
Tạo hóa đã tạo ra các loại hạt có đặc tính nảy mầm khi gặp điều kiện thích hợp như mưa, ẩm. Để tồn tại và bảo vệ lượng dinh dưỡng cũng như sự sống bên trong thì các loại hạt luôn có vỏ ngoài bao quanh cùng với các chất ức chế enzym.
Tuy nhiên, các chất này lại không tốt cho cơ thể con người và gây khó khăn cho hệ tiêu hóa. Chính vì vậy chúng ta phải ngâm hạt trước khi chế biến, việc này có những tác dụng sau:
- Loại bỏ hoặc làm giảm acid phytic ở lớp vỏ hạt
- Loại bỏ hoặc giảm tannin.
- Trung hòa các chất ức chế enzyme.
- Khuyến khích sản xuất các enzym có lợi.
- Tăng lượng vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B.
- Phá vỡ gluten và làm cho tiêu hóa dễ dàng hơn.
- Làm cho các protein sẵn sàng cho sự hấp thụ.
- Giúp trung hòa các chất độc trong ruột kết và giữ sạch đại tràng.
Tuy nhiên, không phải tất cả các loại hạt đều phải ngâm và thời gian ngâm hạt phải giống nhau. Ví dụ như hạt macca, hạt dẻ, hạt thông thì không cần ngâm vì hàm lượng chất béo trong hạt cao, ngâm hạt sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng thành phẩm sữa.
Dưới đây là bảng tham khảo thời gian ngâm hạt:
Loại hạt |
Thời gian ngâm |
Hạt gạo lứt |
9h |
Hạt kê |
8h |
Yến mạch |
6h |
Đậu xanh |
1 ngày |
Đậu đỏ |
8h |
Đậu gà |
12h |
Đậu lăng |
8h |
Hạt diêm mạch (quinoa) |
4h |
Óc chó |
4h |
Hạnh nhân |
8-12h |
Hồ đào |
6h |
Hạt điều |
2-2,5h |
Hạt lanh |
8h |
Một số chú ý khi ngâm hạt:
Trong quá trình ngâm hạt bạn nên thay nước 1-2 lần, nhất là vào mùa hè. Bởi nếu bạn ngâm lâu mà không thay nước thì sữa sẽ bị chua và nhanh hỏng. Nên ngâm với nước sạch kèm muối và có thể thêm chút nước chanh hoặc giấm để kích thích phân rã phytic acid nhiều hơn.
Nếu thời tiết nắng nóng và không thể thay nước thường xuyên thì hãy ngâm hạt trong ngăn mát tủ lạnh, cách ngâm này giúp cho hạt không bị chua và bạn cũng không phải thay nước.
4. Cách tiết kiệm thời gian ngâm hạt
Nếu hôm nay bạn mệt hoặc có việc bận không thể ngâm hạt để ngày mai làm thì làm sao? Hay nếu bạn đột nhiên thèm uống sữa hạt, vậy phải ngồi mấy tiếng để đợi ngâm hạt sao? Có cách nào khắc phục không nhỉ?
Câu trả lời là: Có
Mình đã có sẵn bí kíp để giúp bạn tiết kiệm thời gian mà hạt vẫn nở mềm theo yêu cầu, đó là:
Lập sẵn danh sách các loại sữa hạt muốn làm trong tuần, sau đó mang hạt đi ngâm. Sau khi ngâm hãy rửa sạch và để ráo nước rồi chia thành các túi nhỏ, bỏ vào ngăn đá tủ lạnh. Sau này muốn uống sữa loại gì chỉ việc lấy ra và làm ngay mà không mất thời gian chờ ngâm hạt nữa.
5. Có mấy loại sữa hạt?
Bạn có thể kết hợp các loại hạt trong cùng một nhóm hoặc khác nhóm để thức uống phong phú và đa dạng hơn. Có 4 nhóm hạt phổ biến:
- Nhóm hạt dinh dưỡng: hạt hạnh nhân, hạt óc chó, hạt điều,hạt macca…
- Nhóm các loại đậu: đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ, đậu nành, đậu lăng, đậu gà…
- Nhóm ngũ cốc: gạo, yến mạch, kiều mạch, hạt sen, kê, diêm mạch…
- Nhóm hạt có dầu: mè đen, đậu phộng (lạc), hạt bí, hạt thông, hạt lanh,hạt chia…
Ngoài việc kết hợp các loại hạt với nhau bạn có thể bổ sung thêm rau củ, trái cây để nhận thêm nhiều vitamin và khoáng chất.
Một số loại rau củ quả và trái cây thường được sử dụng cùng sữa hạt như: cà rốt, bí đỏ, khoai lang, củ dền…hay thanh long đỏ, táo, lê, xoài, nhãn, chuối…
Hãy chú ý tới hương vị của loại hạt mà bạn muốn làm sữa. Bạn thích đậm đà, béo ngậy tự nhiên của nhóm hạt dinh dưỡng thì chỉ cần thêm chút muối là đã có ly sữa hấp dẫn rồi. Còn nếu bạn thích sữa hạt có vị ngọt thì có thể bổ sung thêm chất tạo ngọt tự nhiên.
6. Một số chất tạo ngọt tự nhiên cho sữa hạt
Sữa hạt là thức uống dinh dưỡng lành mạnh, sẽ là hoàn hảo hơn nếu đi kèm với một số chất tạo ngọt tự nhiên, việc này vừa bổ sung thêm khẩu vị, vừa an toàn cho sức khoẻ.
Chất tạo ngọt tự nhiên có chỉ số đường huyết thấp nên không ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Một số chất tạo ngọt tự nhiên nên sử dụng cùng với sữa hạt đó là:
Mật mía
- Mật mía, đường mía thô: mật mía có dạng lỏng gần giống với mật ong. Đường mía thô (đường phên) là sản phẩm của mật mía cô đặc, nó có dạng cục màu nâu và không được tẩy trắng. Mật mía và đường mía thô được lấy từ cây mía và là loại chất tạo ngọt tự nhiên quen thuộc. Tuy nhiên, do màu sắc của mật mía và đường mía thô là đen nâu nên khiến cho sữa hạt của chúng ta dễ bị đổi màu. Ngoài ra, mật mía còn khiến cho sữa hạt có vị chua nhẹ.
Quả chà là khô
- Quả chà là khô: đây là một chất tạo ngọt mà mình hay sử dụng để làm sữa hạt cho con uống, mình thường dùng 4-5 quả cho 1 lít sữa hạt. Quả chà là chứa rất nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng đối với cơ thể như thiamin, folate, vitamin A, K, canxi, photpho… Chỉ số đường huyết của quả chà là cũng rất thấp GI<55. Khi dùng quả chà là để thêm vào sữa hạt bạn sẽ có những ly sữa với vị ngọt thanh, thơm dịu và đặc biệt là không làm thay đổi màu sắc của sữa.
Đường dừa
- Đường dừa: là loại đường được làm từ nhựa của cây dừa chứ không phải từ nước dừa hay cùi dừa. Đường dừa cung cấp cho cơ thể chúng ta nhiều vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, chỉ số đường huyết của đường dừa cũng khá thấp với GI=30, loại đường này được nhiều người chọn mua vì không làm tăng đường huyết trong cơ thể chúng ta sau khi sử dụng. Điểm mình ưng ý nhất ở đường dừa đó chính là mùi thơm của nó, mùi dừa đặc trưng luôn, rất phù hợp với các loại sữa hạt.
Nho khô
- Nho khô: tương tự với quả chà là, nho khô cho vị ngọt thanh. Bên cạnh đó, nho khô không làm thay đổi màu sắc và hương vị của sữa, với 1 lít sữa bạn có thể dùng 10-20gr nho khô.
Kỷ tử
- Kỷ tử: ngoài là vị thuốc Đông y quen thuộc, khi dùng kỷ tử để làm chất tạo ngọt cho sữa hạt thì nó không làm thay đổi màu sữa, mang lại vị ngọt thanh mát cho sữa.
Táo đỏ
- Táo đỏ: loại táo đỏ mình thường dùng làm sữa hạt là táo đỏ Tân Cương và táo đỏ Hàn Quốc. Khi cho táo đỏ nấu cùng sữa hạt chúng ta sẽ có một ly sữa với vị ngọt nhẹ đi kèm mùi hương gần giống với vị thuốc bắc. Ngoài ra, táo đỏ cũng là một vị thuốc rất tốt đối với sức khỏe con người.
Long nhãn
- Long nhãn: ngoài tác dụng làm thuốc hỗ trợ cho những người bị chứng đau đầu, mất ngủ, stress, hay quên thì long nhãn còn là chất tạo ngọt tự nhiên, thơm dịu và mát bổ. Tuy nhiên, long nhãn hay nhãn tươi đều có tính nóng vì vậy những người bị nóng trong và người mang thai nên hạn chế sử dụng.
7. Lưu ý khi sử dụng sữa hạt
- Ngâm hạt là công đoạn tốn nhiều thời gian nhất còn thời gian làm sữa hạt chỉ mất 15-20 phút. Nếu bạn là người thường xuyên uống sữa hạt thì như trên mình đã nói, hãy ngâm 1 mẻ lớn các loại hạt khác nhau sau đó chia thành túi nhỏ và bỏ vào tủ lạnh, đến khi cần chỉ việc mang ra và làm, không mất thời gian ngâm.
- Sữa hạt có vị ngon nhất và bổ nhất là ngay sau khi chế biến, vì thế nếu không có nhu cầu mang đi thì chỉ làm một lượng vừa đủ với nhu cầu.
- Sữa hạt cho bé các mẹ nên bảo quản trong chai thủy tinh, không nên đựng trong chai nhựa.
- Cũng như những loại đồ uống khác, chỉ nên để sữa hạt trong ngăn mát tủ lạnh với nhiệt độ dưới 3 độ C và tối đa 24h, quá thời gian trên đem bỏ. Nếu để lâu lượng vitamin trong sữa sẽ bị hủy và vi khuẩn dễ xâm nhập.
- Với trẻ em chỉ nên uống một lượng vừa đủ, uống quá nhiều sẽ gây chướng bụng, dư thừa chất.